Rada Fundacji na rzecz Nauki Polskiej po raz 33. uhonorowała polskich badaczy za wybitne osiągnięcia naukowe. Spośród czterech tegorocznych laureatów Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, dwóch to naukowcy bezpośrednio korzystający z superkomputerów ACK Cyfronet AGH udostępnionych w ramach infrastruktury PLGrid.
Prof. dr hab. Krzysztof Sacha z Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego (Zakład Optyki Atomowej) otrzymał Nagrodę w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za sformułowanie teorii kryształów czasowych. Poproszony o krótkie przybliżenie tej tematyki, profesor Sacha wyjaśnił:
- Wszyscy znamy kryształy przestrzenne, w których atomy rozłożone są regularnie w przestrzeni. Powstawanie takich kryształów wynika z samoorganizacji oddziałujących atomów w przestrzeni. Kryształy czasowe powstają podobnie, w wyniku samoorganizacji oddziałujących cząstek, ale w czasie – spontanicznie wyłania się ruch okresowy, spontanicznie powstaje struktura krystaliczna w czasie.
Naukowiec przedstawił również, w jakim zakresie zasoby komputerowe Cyfronetu wspierają pracę badawczą zespołu:
- Korzystamy z superkomputerów, aby prowadzić obliczenia numeryczne w dziedzinie kryształów czasowych. Jest to kluczowe zwłaszcza w końcowych fazach projektów, kiedy wymagania numeryczne stają się ogromne i przeprowadzenie obliczeń na komputerach, które mamy do dyspozycji w Instytucie Fizyki Teoretycznej UJ, nie jest możliwe.
Poproszony o ocenę infrastruktury PLGrid pod kątem dostępności zasobów i szybkości uzyskiwania wyników, profesor Sacha odpowiedział:
- Niezawodność systemu oraz jego wysoka wydajność spełniły nasze oczekiwania, a zespół wsparcia był zawsze gotowy i pomocny przy rozwiązywaniu wszelkich problemów. Jesteśmy w pełni usatysfakcjonowani usługami oferowanymi przez PLGrid i liczymy na dalszą współpracę.
Dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał Nagrodę w obszarze nauk o życiu i o Ziemi za ustalenie struktury i funkcji kompleksu Elongator wpływającego na poprawność biosyntezy białka. Naukowiec przybliżył tę tematykę w następujący sposób:
- W prowadzonej przeze mnie grupie badawczej wykorzystujemy biologię strukturalną do zrozumienia fundamentalnych procesów, które zapewniają prawidłową produkcję wszystkich białek komórkowych. Kompleks Elongator wprowadza niewielkie modyfikacje chemiczne w tak zwanych transferowych RNA (tRNA), które są odpowiedzialne za tłumaczenie informacji przechowywanych w naszych genomach na funkcjonalne białka.
Nasza praca ma na celu określenie struktur atomowych tych biomolekuł, co daje nam wyobrażenie o tym, jak te maszyny komórkowe wykonują swoją funkcję. Mutacje w kompleksie Elongator są związane z poważnymi chorobami neurodegeneracyjnymi. Dlatego nasza praca nie tylko zapewnia molekularne podstawy do zrozumienia roli tych mutacji dla aktywności enzymatycznej Elongatora, ale także pozwala nam opracować nowe podejścia diagnostyczne i terapeutyczne do walki ze wspomnianymi wyżej stanami patologicznymi.
Dr hab. Glatt podkreślił rolę superkomputerów we wsparciu bieżącej pracy badawczej:
- ACK Cyfronet AGH odegrało kluczową rolę w osiągnięciu naszych wyników. Używamy kriogenicznej mikroskopii elektronicznej do obrazowania kompleksów makromolekularnych, a każdy zmierzony zestaw danych zawiera około 4-8 terabajtów. Do analizy tak dużych zbiorów danych niezbędny jest dostęp do doskonale zarządzanej infrastruktury superkomputerowej. Bliskie powiązania Małopolskiego Centrum Biotechnologii z Narodowym Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS oraz ACK Cyfronet AGH tworzą wyjątkowe, unikalne w skali świata możliwości.
Podobnie jak prof. Sacha, dr hab. Glatt również pozytywnie ocenia dostęp do zasobów oferowanych w ramach infrastruktury PLGrid:
- Infrastruktura PLGrid jest bardzo dobrze zarządzana i pozwala badaczom z wielu instytucji na dostęp do sprzętu, który w innym przypadku byłby niemożliwy do zakupu lub utrzymania. Współpracowaliśmy blisko z kilkoma pracownikami, aby zainstalować wszystkie niezbędne zestawy oprogramowania, a stała wymiana informacji z helpdeskiem pozwala nam rozwiązywać w bardzo krótkim czasie wszelkie nowo pojawiające się problemy techniczne. Jesteśmy bardzo zadowoleni z partnerstwa i mogę tylko polecić każdemu, kto potrzebuje dużej mocy obliczeniowej, aby jak najszybciej skontaktował się z PLGrid.
Wszystkich zainteresowanych kierujemy na stronę infrastruktury PLGrid. Dr hab. Sebastian Glatt realizuje obecnie grant w ramach programu EXCELLENT SCIENCE - European Research Council (ERC). Szczegóły na stronie zespołu Glatt Lab.
Laureaci dwóch pozostałych Nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej:
Prof. dr hab. inż. Janusz Lewiński z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej i Instytutu Chemii Fizycznej PAN otrzymał Nagrodę w obszarze nauk chemicznych i o materiałach, za opracowanie mechanochemicznych metod syntezy perowskitów poprawiających ich właściwości fotowoltaiczne.
Szczegóły badań i profil zespołu prof. Lewińskiego są dostępne na stronie The Lewiński Group.
Prof. dr hab. Marcin Wodziński z Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał Nagrodę w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za nowatorskie studia nad chasydyzmem wyjaśniające rolę kultury, polityki i geografii w kształtowaniu tożsamości religijnych i relacji międzyetnicznych.
Serdecznie gratulujemy wszystkim nagrodzonym!
Po więcej informacji zapraszamy do komunikatów nt.: przyznanych nagród oraz transmisji z gali wręczenia nagród na stronie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
